മൂത്രത്തിൽ ചുവന്ന നിറം കാണുമ്പോൾ നമുക്കല്ലാവർക്കും പലതരത്തിലുള്ള ആശങ്കകളും തോന്നാം. 

എല്ലാ കേസുകളും ഗുരുതരമായ രോഗങ്ങളെ സൂചിപ്പിക്കുന്നില്ലെങ്കിൽ പോലും, ഹീമറ്റൂറിയ (മൂത്രത്തിൽ രക്തം കലരുന്നതിനെ സൂചിപ്പിക്കുന്ന ശാസ്ത്രീയ പദം) ഒരിക്കലും സാധാരണ സംഭവം എന്ന മട്ടിൽ അവഗണിക്കാനാവില്ല. നമ്മുടെ മൂത്രാശയ വ്യവസ്ഥയിൽ (വൃക്കകൾ, യൂറിറ്റർ, മൂത്രസഞ്ചി, യൂറിത്ര) എവിടെയോ ഒരു പ്രശ്നമുണ്ട് എന്ന് ശരീരം നൽകുന്ന സൂചനയാണിത്.

മൂത്രത്തിൽ രക്തം കലർന്ന് കാണുന്നത് എന്തുകൊണ്ടാണ്, ഏതെല്ലാം രോഗാവസ്ഥകളിലാണ് ഇങ്ങനെ കാണപ്പെടുന്നത്, ഇതിനുള്ള പരിഹാരമെന്തെല്ലാമാണ് എന്നീ കാര്യങ്ങൾ നമുക്ക് വിശദമായി മനസ്സിലാക്കാം.

ചിലപ്പോൾ നിർജ്ജലീകരണം മൂലമോ കഠിനമായ വ്യായാമം ചെയ്തതു കൊണ്ടോ ഇങ്ങനെ സംഭവിച്ചേക്കാം; എന്നാൽ മറ്റു ചിലപ്പോൾ അത് അണുബാധ, കല്ലുകൾ, അല്ലെങ്കിൽ കാൻസർ പോലുള്ള ഗുരുതരമായ അവസ്ഥകളെയും സൂചിപ്പിച്ചേക്കാം.

എന്താണ് ഹീമറ്റൂറിയ?

മൂത്രത്തിൽ ചുവന്ന രക്താണുക്കൾ (RBCs) കാണപ്പെടുന്നതിനെയാണ് ഹീമറ്റൂറിയ എന്ന് പറയുന്നത്. ഇത് രണ്ട് രൂപങ്ങളിൽ കാണപ്പെടാം:

1.ഗ്രോസ് ഹീമറ്റൂറിയ (Gross Hematuria):

മൂത്രത്തിന് ഇളം പിങ്ക്, ചുവപ്പ്, അല്ലെങ്കിൽ കോളയുടെ നിറം കലർന്നതായി കാണപ്പെടുന്നു. ഏതാനും തുള്ളി രക്തം പോലും മൂത്രത്തിന്റെ നിറത്തിൽ വലിയ വ്യത്യാസം വരുത്തും.

2.മൈക്രോസ്കോപ്പിക് ഹീമറ്റൂറിയ (Microscopic Hematuria):

മൂത്രം സാധാരണ നിലയിൽ കാണപ്പെടും.  മൈക്രോസ്കോപ്പിലൂടെയോ യൂറിൻ ഡിപ്സ്റ്റിക്ക് പരിശോധനയിലൂടെയോ ചുവന്ന രക്താണുക്കളുടെ സാന്നിദ്ധ്യം കണ്ടെത്താൻ കഴിയും.

ഈ രണ്ട് അവസ്ഥകളിലും  വൈദ്യസഹായം ആവശ്യമാണ്, കാരണം മൈക്രോസ്കോപ്പിലൂടെ മാത്രം തിരിച്ചറിയാൻ സാധിക്കുന്ന തരത്തിൽ തീരെ ചെറിയ അളവിൽ മൂത്രത്തിലൂടെ രക്തം പോകുന്നതുപോലും രോഗത്തിന്റെ ആദ്യ ലക്ഷണമായേക്കാം.

മൂത്രാശയ വ്യവസ്ഥ എങ്ങനെ പ്രവർത്തിക്കുന്നു?

നമ്മുടെ വൃക്കകൾ (Kidneys) രക്തത്തിൽ നിന്ന് മാലിന്യങ്ങൾ നീക്കം ചെയ്യുകയും മൂത്രം ഉത്പാദിപ്പിക്കുകയും ചെയ്യുന്നു. ഈ മൂത്രം പിന്നീട് യൂറിറ്ററുകൾ വഴി മൂത്രസഞ്ചിയിൽ (Bladder) എത്തുന്നു. അവിടെ അത് സംഭരിച്ച ശേഷം യൂറിത്ര വഴി പുറത്തേക്ക് പോകുന്നു.

മൂത്രത്തിൽ രക്തം കാണപ്പെടുന്നുണ്ടെങ്കിൽ, ഇങ്ങനെ അരിച്ചെടുക്കുന്നതിലോ സംഭരിക്കുന്നതിലോ മൂത്രം ഒഴുകുന്ന പാതയിലോ രക്തസ്രാവം ഉണ്ടായിട്ടുണ്ട് എന്നാണർത്ഥം.

മൂത്രത്തിൽ രക്തം- സാധ്യതകൾ

1. മൂത്രാശയ അണുബാധ (Urinary Tract Infection – UTI)

ഇതാണ് ഏറ്റവും സാധാരണമായതും എളുപ്പത്തിൽ ചികിത്സിക്കാവുന്നതുമായ കാരണം.

• ബാക്ടീരിയകൾ (സാധാരണയായി ഈ.കോളി) മൂത്രാശയത്തിലേക്ക് പ്രവേശിക്കുമ്പോഴാണ് ഇത് സംഭവിക്കുന്നത്.

• ലക്ഷണങ്ങൾ: മൂത്രമൊഴിക്കുമ്പോൾ അനുഭവപ്പെടുന്ന നീറ്റൽ, ഇടയ്ക്കിടെ മൂത്രം ഒഴിക്കാനുള്ള തോന്നൽ, മൂത്രത്തിന് നിറവ്യത്യാസം (പലപ്പോഴും മങ്ങിയത്) അല്ലെങ്കിൽ രൂക്ഷമായ ഗന്ധം, വയറുവേദന.

• രക്തം ഇളം പിങ്ക് നിറത്തിലോ നേരിയ ചുവപ്പ് വരകളായോ കാണപ്പെടാം.

• ആന്റിബയോട്ടിക്കുകളും ധാരാളം വെള്ളം കുടിക്കുന്നതും ചികിത്സയിൽ ഉൾപ്പെടുന്നു.

2. കിഡ്‌നിയിലെയോ മൂത്രസഞ്ചിയിലെയോ കല്ലുകൾ (Stones)

ധാതുക്കളും ലവണങ്ങളും കട്ടിയായി അടിഞ്ഞുകൂടി വൃക്കകളിലോ മൂത്രസഞ്ചിയിലോ കല്ലുകൾ ഉണ്ടാകുന്നു.

• ഇവ ചലിക്കുകയോ മൂത്രാശയ കോശങ്ങളിൽ ഉരസുകയോ ചെയ്യുമ്പോൾ നീർക്കെട്ടും രക്തസ്രാവവും ഉണ്ടാക്കുന്നു.

• ഇവയോടൊപ്പം പലപ്പോഴും അസഹ്യമായ നടുവേദനയോ വയറുവേദനയോ ഓക്കാനമോ ഉണ്ടാകാറുണ്ട്.

3. ഗ്ലോമറുലാർ രോഗങ്ങൾ (Glomerular Diseases)

ഇവ വൃക്കകളുടെ അരിപ്പ യൂണിറ്റുകളെ (ഗ്ലോമറുലൈ) ബാധിക്കുന്ന രോഗങ്ങളാണ്.

• പ്രമേഹം, ലൂപസ്, അല്ലെങ്കിൽ ഏതെങ്കിലും അണുബാധയ്ക്ക് ശേഷമുള്ള അവസ്ഥകൾ എന്നിവയിൽ ഇത് സാധാരണമാണ്.

• ഇവ മൈക്രോസ്കോപ്പിക് ഹീമറ്റൂറിയ, മൂത്രത്തിൽ പ്രോട്ടീൻ, കണ്ണിന് ചുറ്റിലും കാലുകളിലും നീർക്കെട്ട് എന്നിവയ്ക്ക് കാരണമായേക്കാം.

4. പ്രോസ്റ്റേറ്റ് ഗ്രന്ഥിയുടെ വീക്കം (പുരുഷന്മാരിൽ)

പ്രോസ്റ്റേറ്റ് ഗ്രന്ഥി മൂത്രാശയത്തിന് തൊട്ടുതാഴെയായി സ്ഥിതിചെയ്യുന്നു.

ഇതിന് ഉണ്ടാകുന്ന വീക്കം (ബെനിൻ പ്രോസ്റ്റാറ്റിക് ഹൈപ്പർപ്ലാസിയ – ബി.പി.എച്ച്) അല്ലെങ്കിൽ അണുബാധ (പ്രോസ്റ്റാറ്റൈറ്റിസ്) എന്നിവ യൂറിത്രയിൽ സമ്മർദ്ദം ചെലുത്തി മൂത്രത്തിൽ രക്തം കലരുന്നതിനും, മൂത്രമൊഴിക്കുന്നതിൻ്റെ നിയന്ത്രണം നഷ്ടമാകുന്നതിനും ഇടയ്ക്കിടെയുള്ള മൂത്രശങ്കയ്ക്കും കാരണമാകും.

5. കാൻസറുകൾ

• മൂത്രസഞ്ചിയിലെ അർബുദം, കിഡ്‌നി കാൻസർ, പ്രോസ്റ്റേറ്റ് കാൻസർ എന്നിവ തുടർച്ചയായതോ വേദനയില്ലാത്തതോ ആയ രക്തസ്രാവത്തിന് കാരണമായേക്കാം.

ഇത് സാധാരണയായി 40 വയസ്സിനു മുകളിലുള്ളവരിലും പ്രത്യേകിച്ച് പുകവലിക്കാർ, അല്ലെങ്കിൽ വ്യാവസായിക രാസവസ്തുക്കളുമായി സമ്പർക്കം പുലർത്തുന്നവരിലുമാണ് കണ്ടുവരുന്നത്.

6. മരുന്നുകൾ

ആസ്പിരിൻ, രക്തം കട്ടപിടിക്കുന്നത് തടയുന്ന മരുന്നുകൾ (വാർഫാരിൻ), സൈക്ലോഫോസ്ഫമൈഡ്, എൻ.എസ്.എ.ഐ.ഡികൾ (NSAIDs) പോലുള്ള ചില മരുന്നുകൾ മൂത്രാശയ കോശങ്ങളെ പ്രകോപിപ്പിക്കുകയോ രക്തസ്രാവ സാധ്യത വർദ്ധിപ്പിക്കുകയോ ചെയ്യാം.

7. കഠിനമായ വ്യായാമം (“റണ്ണേഴ്സ് ഹീമറ്റൂറിയ”)

അമിതമായ തോതിലുള്ള കഠിന വ്യായാമം മൂത്രത്തിൽ രക്തം കലരാൻ കാരണമായേക്കാം. ഇത് മൂത്രസഞ്ചിയിലെ ചെറിയ ആഘാതം (Trauma) അല്ലെങ്കിൽ നിർജ്ജലീകരണം (Dehydration) എന്നിവ മൂലമാണ്.

ഇത് സാധാരണയായി അപകടരഹിതമാണ്, പക്ഷേ മറ്റ് ഗുരുതരമായ കാരണങ്ങളില്ലെന്ന് ഉറപ്പാക്കേണ്ടത് ആവശ്യമാണ്.

8. ആർത്തവം, ബാഹ്യവസ്തുക്കൾ

സ്ത്രീകളിൽ, ആർത്തവ രക്തം അല്ലെങ്കിൽ യോനിയിലെ നീർക്കെട്ട് എന്നിവ മൂത്ര പരിശോധനാ സാമ്പിളുമായി കലരാൻ സാധ്യതയുണ്ട്. ഇത് പലപ്പോഴും ഹിമറ്റൂറിയയായി തെറ്റിദ്ധരിക്കപ്പെടാറുണ്ട്.

കൃത്യമായ രോഗനിർണയത്തിന് ശരിയായ രീതിയിൽ മൂത്രമെടുക്കുന്നത് വളരെ പ്രധാനമാണ്.

മൂത്രത്തിലെ രക്തം എപ്പോഴാണ് ഗുരുതരമാകുന്നത്?

താഴെ പറയുന്ന സാഹചര്യങ്ങൾ ഉണ്ടായാൽ  ഉടൻ ഒരു ഡോക്ടറെ കാണണം:

• മൂത്രത്തിന് സ്ഥിരമായി ചുവപ്പോ കടും തവിട്ടുനിറമോ ഉണ്ടെങ്കിൽ.

• മൂത്രത്തിൽ രക്തക്കട്ടകൾ (Blood clots) ഉണ്ടെങ്കിൽ.

• നടുവിന്റെ താഴെയോ വശങ്ങളിലോ വയറിലോ വേദന അനുഭവിക്കുന്നുണ്ടെങ്കിൽ.

• മൂത്രമൊഴിക്കാൻ ബുദ്ധിമുട്ടോ പനിയോ ഉണ്ടെങ്കിൽ.

• ഈ അവസ്ഥ ഒരു ദിവസത്തിൽ കൂടുതൽ നീണ്ടുനിൽക്കുകയോ അല്ലെങ്കിൽ പതിവായി ആവർത്തിക്കുകയോ ചെയ്യുന്നുവെങ്കിൽ.

ഹീമറ്റൂറിയ അവഗണിക്കുന്നത്, മൂത്രാശയ അണുബാധ അല്ലെങ്കിൽ പ്രാഥമിക ഘട്ടത്തിലുള്ള കാൻസർ പോലുള്ള, ചികിത്സിച്ചു മാറ്റാൻ കഴിയുന്ന രോഗങ്ങൾ അടുത്ത ഘട്ടങ്ങളിലേക്കെത്താൻ കാരണമായേക്കാം.

രോഗനിർണയം: 

1. മൂത്രപരിശോധന (Urine analysis)

• ചുവന്ന രക്താണുക്കൾ, അണുബാധ, പ്രോട്ടീൻ, അല്ലെങ്കിൽ ക്രിസ്റ്റലുകൾ എന്നിവ കണ്ടെത്തുന്നു. 
• മൈക്രോസ്കോപ്പിക് ഹീമറ്റൂറിയയുടെ പ്രാഥമിക പരിശോധനയാണിത്.

2. യൂറിൻ കൾച്ചർ (Urine Culture)

• അണുബാധ സ്ഥിരീകരിക്കുന്നതിനായി ബാക്ടീരിയകളുടെ വളർച്ച തിരിച്ചറിയുന്നു.

3. രക്തപരിശോധനകൾ (Blood Tests)

• വൃക്കകളുടെ പ്രവർത്തനം (ക്രിയാറ്റിനിൻ, ബി.യു.എൻ) സാധാരണമാണോ എന്നും വീക്കത്തിന്റെ (Inflammation) ലക്ഷണങ്ങൾ ഉണ്ടോ എന്നും പരിശോധിക്കുന്നു.

4. ഇമേജിംഗ് (Imaging) 

• കല്ലുകൾ, സിസ്റ്റുകൾ, മുഴകൾ എന്നിവ കാണുന്നതിനായി അൾട്രാസൗണ്ട്, സി.ടി. സ്കാൻ, അല്ലെങ്കിൽ എം.ആർ.ഐ. എന്നിവ ഉപയോഗിക്കുന്നു.
• മൂത്രാശയത്തിലെ രക്തസ്രാവം വിലയിരുത്തുന്നതിന് സി.ടി. യൂറോഗ്രാഫി പലപ്പോഴും ഏറ്റവും മികച്ച മാർഗ്ഗമായി കണക്കാക്കപ്പെടുന്നു.

5. സിസ്റ്റോസ്കോപ്പി (Cystoscopy)

• യൂറിത്ര വഴി ഒരു ചെറിയ ക്യാമറ മൂത്രസഞ്ചിയിലേക്ക് കടത്തി, അസാധാരണമായ കോശങ്ങളെ നേരിട്ട് കണ്ട് പരിശോധിക്കുകയും ബയോപ്സി എടുക്കുകയും ചെയ്യുന്നു.

6. പ്രത്യേക പരിശോധനകൾ

• ആവർത്തിച്ച് വരുന്നതോ കാരണം കണ്ടെത്താൻ കഴിയാത്തതോ ആയ സാഹചര്യങ്ങളിൽ, ഗ്ലോമറുലോനെഫ്രൈറ്റിസ്, ഓട്ടോഇമ്മ്യൂൺ രോഗങ്ങൾ, അല്ലെങ്കിൽ ജനിതക അവസ്ഥകൾ (ഉദാഹരണത്തിന്: ആൽപോർട്ട് സിൻഡ്രോം) എന്നിവയ്ക്കുള്ള പരിശോധനകൾ നടത്താം.

ചികിത്സ: കാരണത്തിന് അനുസൃതമായി

ഹീമറ്റൂറിയയുടെ ചികിത്സ എപ്പോഴും അതിന്റെ മൂലകാരണത്തെ അടിസ്ഥാനമാക്കിയുള്ളതാണ്.

ചില സന്ദർഭങ്ങളിൽ, മൂത്രാശയ ഘടനയിലോ അണുബാധയിലോ പ്രശ്‌നങ്ങളൊന്നും കണ്ടെത്താനായില്ലെങ്കിൽ, ഈ അവസ്ഥ ഇഡിയോപ്പതിക് (പ്രത്യേകിച്ച് കാരണം കണ്ടെത്താൻ കഴിയാത്തത്) ആകാം. എങ്കിലും, ഈ അവസ്ഥകളിൽ പോലും തുടർച്ചയായ നിരീക്ഷണം ആവശ്യമാണ്.

നേരത്തെയുള്ള രോഗനിർണയം പ്രധാനമാകാൻ കാരണം

തുടർച്ചയായ മൈക്രോസ്കോപ്പിക് രക്തസ്രാവം നിരുപദ്രവകരമായി തോന്നാമെങ്കിലും ഇത് ഇനി പറയുന്ന ഗുരുതരമായ രോഗങ്ങളുടെ മുന്നോടിയാകാം എന്നാണ് ചില പഠനങ്ങൾ സൂചിപ്പിക്കുന്നത്:

• തീവ്രമായ കിഡ്‌നി രോഗം (CKD) (ദീർഘകാല വൃക്കരോഗം)

• മൂത്രസഞ്ചിയിലെ കാർസിനോമ (Bladder Carcinoma)

• അമിതരക്തസമ്മർദ്ദവുമായി (Hypertension) ബന്ധപ്പെട്ട നെഫ്രോപ്പതി

2022-ലെ ലാൻസെറ്റ് നെഫ്രോളജി (Lancet Nephrology) നടത്തിയ ഒരു പഠന അവലോകനം അനുസരിച്ച്, മൈക്രോസ്കോപ്പിക് ഹീമറ്റൂറിയ ഉള്ള 20% രോഗികളിൽ വരെ വിശദമായ പരിശോധനയിലൂടെ വൃക്കരോഗങ്ങൾ കണ്ടെത്താൻ സാധിച്ചിട്ടുണ്ട്.

ലളിതമായ മൂത്രപരിശോധന വഴി നേരത്തെ രോഗം കണ്ടെത്തുന്നത് വർഷങ്ങൾ നീണ്ടു നിൽക്കുന്ന വൃക്കരോഗങ്ങൾ ഒഴിവാക്കാൻ സഹായിക്കും.

പ്രതിരോധവും ജീവിതശൈലിയും

• ദിവസവും കുറഞ്ഞത് 2–3 ലിറ്റർ വെള്ളം കുടിക്കുക.

• കൂടുതൽ സമയം മൂത്രം പിടിച്ചുവെയ്ക്കുന്നത് ഒഴിവാക്കുക.

• ലൈംഗികാവയവ ശുചിത്വം പാലിക്കുക.

• ഉപ്പിന്റെ ഉപയോഗം കുറയ്ക്കുക; വേദനസംഹാരികൾ അമിതമായി ഉപയോഗിക്കുന്നത് ഒഴിവാക്കുക.

• പുകവലി നിർത്തുക — മൂത്രസഞ്ചി കാൻസറിനുള്ള ഏറ്റവും പ്രധാനപ്പെട്ട അപകടഘടകമാണിത്.

• സ്ത്രീകൾ ആർത്തവ സമയത്ത് തെറ്റായ ഫലങ്ങൾ ഒഴിവാക്കാൻ, കൃത്യമായ രീതിയിൽ മൂത്രസാമ്പിൾ ശേഖരിക്കുന്നുവെന്ന് ഉറപ്പാക്കുക.

എപ്പോഴാണ് അടിയന്തര ചികിത്സ തേടേണ്ടത്?

താഴെ പറയുന്ന ലക്ഷണങ്ങൾ അനുഭവപ്പെട്ടാൽ ഉടൻ സഹായം തേടുക:

• മൂത്രത്തിൽ രക്തക്കട്ടകൾ കാണുക.

• കഠിനമായ നടുവേദനയോ വയറിന്റെ വശങ്ങളിലെ വേദനയോ.

• വിറയലോടെയുള്ള പനി (അണുബാധ വൃക്കകളിലേക്ക് വ്യാപിച്ചതിൻ്റെ സാധ്യത).

• പെട്ടെന്ന് മൂത്രമൊഴിക്കാൻ കഴിയാത്ത അവസ്ഥ.

ഈ ലക്ഷണങ്ങൾ ഗുരുതരമായ അണുബാധ, തടസ്സം, അല്ലെങ്കിൽ ആന്തരിക രക്തസ്രാവം എന്നിവയെ സൂചിപ്പിക്കാം, ഇവയ്ക്ക് അടിയന്തിര പരിചരണം ആവശ്യമാണ്.

ആരോഗ്യവും മൂത്രത്തിലെ വ്യത്യാസങ്ങളും  

മൂത്രത്തിലെ രക്തം ഒരു ലക്ഷണം മാത്രമല്ല — അത് ശരീരം നൽകുന്ന സൂചനയാണ്.

ചെറിയ അണുബാധകൾ മുതൽ ഗുരുതരമായ രോഗങ്ങൾ വരെ പല സാധ്യതകളെയും ഇത് സൂചിപ്പിക്കാം — കൃത്യമായ പരിശോധനയിലൂടെ മാത്രമേ വ്യത്യാസം കണ്ടെത്താൻ കഴിയൂ.

സ്വയം രോഗനിർണയം നടത്തുകയോ വൈദ്യോപദേശം തേടാൻ താമസം വരുത്തുകയോ അരുത്.

ലളിതമായ മൂത്രപരിശോധന ഭാവിയിൽ ഉണ്ടാകാനിടയുള്ള വൃക്ക-മൂത്രസഞ്ചി സംബന്ധമായ സങ്കീർണ്ണതകളെ തടഞ്ഞേക്കാം.

Scientific References

1. Grossfeld GD et al. Asymptomatic microscopic hematuria in adults: summary of the AUA best practice policy recommendations. Am Fam Physician. 2001;63(6):1145–1154.
2. Nielsen M, Qaseem A. Hematuria: evaluation and management. Ann Intern Med. 2016;164(7):488–497.
3. Davis R, Jones JS, Barocas DA et al. Diagnosis, evaluation and follow-up of asymptomatic microhematuria (AMH) in adults: AUA guideline. J Urol. 2020;204(4):778–786.
4. World Health Organization. Chronic Kidney Disease and Early Detection Strategies. 2023.
5. Thompson IM et al. Epidemiology and pathogenesis of hematuria. Lancet Nephrology. 2022;19(4):305–317.